Η μοναξιά της ασφάλτου

Το τρίπτυχο που χαρακτηρίζει τα βιβλία του Δημήτρη Μαμαλούκα (και τώρα πια μπορώ να μιλήσω εκ πείρας, αφού τα έχω διαβάσει όλα) είναι: Ατμόσφαιρα, δράση, ανατροπές.

Το πρώτο (ατμόσφαιρα), απαραίτητο συστατικό ενός καλού λογοτεχνικού έργου, υπάρχει στα βιβλία του στον απόλυτο βαθμό. Ανεβαίνει ο ήρωάς του σκαλιά και αισθάνεσαι ότι έχεις λαχανιάσει, βρίσκεται κλεισμένος σε ένα υγρό υπόγειο και βιώνεις προσωπικά τον εγκλεισμό, ανατρέπονται τα σχέδια του ήρωα από ένα απρόβλεπτο γεγονός και συμμερίζεσαι την αγωνία του, γκαζώνει στον αυτοκινητόδρομο κι αισθάνεσαι τον ίλιγγο της ταχύτητας στα μελίγγια.

Το δεύτερο (δράση) είναι αυτό που δεν σε αφήνει να παρατήσεις το βιβλίο από τα χέρια σου. Θέλεις συνεχώς να διαβάσεις τι θα γίνει παρακάτω. Οι ταχύτητές του είναι σχεδόν κινηματογραφικές.

Και το τρίτο (ανατροπές) το πλέον συγκλονιστικό για να το βιώνει ο αναγνώστης, αλλά εξαιρετικά δύσκολο να το περιγράψει όποιος αναφερθεί στα βιβλίο, γιατί πάντα υπάρχει ο φόβος ότι αν το κάνει θα "μαρτυρήσει" σημαντικά στοιχεία της πλοκής.


Το τρίπτυχο αυτό, λοιπόν, δεν λείπει από το τελευταίο του βιβλίο "Η μοναξιά της Ασφάλτου" (Εκδόσεις Λιβάνη), το οποίο ενώ έχει στοιχεία από όλα τα προηγούμενα βιβλία του, είναι τόσο διαφορετικό από αυτά. Είναι ένα νουάρ μυθιστόρημα που θυμίζει αμερικάνικες ταινίες με καταδιώξεις αυτοκινήτων, διεφθαρμένους μπάτσους, ψυχωτικούς δολοφόνους και μονομανείς γυναίκες. Τα αυτοκίνητα, μία από τις "εμμονές" του συγγραφέα, παίζουν καθοριστικό ρόλο στο βιβλίο, με την "πειραγμένη" Mustang Ford του 1968 να αποτελεί το σημείο αναφοράς.
Ενα άλλο σημείο αναφοράς είναι η μουσική. Πολλή μουσική με στίχους που διασαφηνίζουν την πλοκή, που ανοίγουν και κλείνουν σκηνές σαν το fade in - fade out της κάμερας. Oχι, δεν το ξέχασα, για βιβλίο μιλάω, αλλά είπαμε, αυτό το βιβλίο είναι διαφορετικό...



Στον πρόλογό του ο ίδιος ο Μαμαλούκας γράφει: Μια μυστηριώδης ομίχλη σκεπάζει σχεδόν καθημερινά την ελληνική πρωτεύουσα, τη μισητή Πόλη. Δεν έχει σταθερό πρόγραμμα. Συχνά εμφανίζεται τις πρώτες πρωινές ώρες, άλλοτε το μεσημέρι, ή αργά το απόγευμα και πιο σπάνια τη νύχτα. Είναι πολύ πυκνή και δυσκολεύει υπερβολικά την κίνηση στους δρόμους, προκαλώντας απίστευτα μποτιλιαρίσματα και μικροσυγκρούσεις οχημάτων.
Οι ειδικοί δεν έχουν καταλήξει ακόμα για τα αίτια, αλλά θεωρούν ότι είναι απόρροια του γενικότερου φαινομένου του θερμοκηπίου, καθώς και της αλόγιστης μόλυνσης της ατμόσφαιρας.
Οι κάτοικοι της Πόλης, που γρήγορα προσαρμόστηκαν στο καινούργιο φαινόμενο, το αποκαλούν με διάφορα ονόματα όπως "Λευκό Νέφος", "Μεγάλο Ασπρο" ή "Βρομερό Ασπρο" λόγω της έντονης ξινής οσμής που το συνοδεύει. Κι όταν το γιγαντιαίο πέπλο προσγειωθεί πάνω στα κεφάλια τους, είναι τόσο αδιαπέραστο κι αδιαφανές ώστε ο ένας σχεδόν δεν μπορεί να διακρίνει το διπλανό του. Αλλά μήπως πριν μπορούσε; Μήπως τελικά αυτή η ομίχλη απλώς φανέρωσε την τεράστια μοναξιά που βασιλεύει στη χαοτική Μητρόπολη;

Η μοναξιά λοιπόν είναι το θέμα. Μια απέραντη μοναξιά σε μια πόλη (που δεν κατονομάζεται ποτέ αλλά όλοι γνωρίζουν ποια είναι...) με απόκοσμη ομίχλη, όπου η πραγματικότητα αλλοιώνεται. Μια πόλη όπου όλοι οι χαρακτήρες της σπονδυλωτής ιστορίας της, φαινομενικά άσχετοι μεταξύ τους θα βρεθούν τελικά μπλεγμένοι σε ένα γαϊτανάκι μοίρας, αγωνίας, τρόμου και θανάτου.

Είναι τόσο μεγάλη η κυριαρχία της πόλης πάνω στους χαρακτήρες που κάποιες φορές κρατάει για τον εαυτό της το ρόλο του πρωταγωνιστή, κινώντας τα νήματα, επηρρεάζοντας τις σκέψεις και τις ενέργειές τους.

Ποιοι όμως είναι αυτοί οι χαρακτήρες;

* Ο Τσίκης είναι ένας μπάτσος βουτηγμένος μέχρι στο λαιμό στην παρανομία που ψάχνει και ψάχνεται μέσα στον υπόκοσμο, πουλώντας προστασία και ναρκωτικά. Είναι φανερό ότι ο Μαμαλούκας τον έχει δουλέψει πάρα πολύ αυτό τον χαρακτήρα και έχει καταφέρει να τον κάνει εξαιρετικά αντιπαθή και τρομακτικό.

* Ο Πετράρχης είναι ένας κατά συρροήν δολοφόνος, κολλημένος με την μορφή της μητέρας του, την οποία ψάχνει συνεχώς στο πρόσωπο των γυναικών που συναντά τις νύχτες. Πριν από τις εξορμήσεις του είτε με την μαύρη Mustang είτε με την Mercedes Benz του 1979, ένα "θηρίο" 6.900 κυβικών, συμβουλεύεται την τράπουλα Ταρό που ανήκε στην μητέρα του και ακολουθεί πιστά ό,τι αυτή θα του υποδείξει

* Η Δέσποινα, μια αδιάφορη, άχρωμη κοπέλα της διπλανής πόρτας, που παλεύει να ξορκίσει
τους προσωπικούς της δαίμονες

* Ο Αμίρ, ένας μετανάστης που έχει ορκιστεί να πάρει εκδίκηση για τον άδικο θάνατο του γιου του

* Η Στέλλα, γυναίκα του Τσίκη, επίσης αστυνομικός, πληγωμένη από την αδιαφορία του άντρα της ασχολείται με το νεογέννητο μωρό της και το σπίτι της

* Η Μιράντα, ερωμένη του Πετράρχη, απόλυτα εξαρτημένη από αυτόν, που ζει στο γκαράζ του σπιτιού του, χωρίς να έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις, φαινομενικά αδύναμη, αλλά ικανή όπως αποδεικνύεται τελικά να φροντίσει τον εαυτό της

Το πώς ακριβώς μπλέκονται όλοι αυτοί οι χαρακτήρες μεταξύ τους μέσα από την προσωπική τους πάλη αλλά και μια σειρά εξωγενείς παράγοντες δεν είναι εύκολο να αναλυθεί. Προφανώς δυσκόλεψε και τον ίδιο τον συγγραφέα και πρέπει να είναι πραγματικός άθλος η σύγκλιση μεταξύ τους. Αν δε, επιχειρήσω να δώσω κάποια hints θα φανερώσω στοιχεία της πλοκής γι΄ αυτό δεν θα το κάνω.

Αυτό που μπορώ να φανερώσω είναι πως αυτή η διεργασία θα γίνει μέσα από μια σειρά εικόνων, δράσης και ανατροπών στην πορεία της οποίας υπάρχουν κάποιες πολύ δυνατές σκηνές όπως η σκηνή της καταδίωξης αυτοκινήτων.

Συγκλονιστική για μένα ήταν και η περιγραφή της οδήγησης της Mustang από τον Πετράρχη στους κακοφωτισμένους δρόμους της πόλης με τη Μιράντα δίπλα του και με μουσική υπόκρουση τo λατρεμένο Highway Star των Deep Purple. Με τις πινακίδες, τους ανθρώπους, τα αυτοκίνητα να περνούν δίπλα του με κινηματογραφικούς ρυθμούς.

Nobody gonna take my car
I'm gonna race it to the ground
Nobody gonna beat my car
It's gonna break the speed of sound
Oooh it's a killing machine
It's got everything
Like a driving power, big fat tyres
And everything

Oταν ο Πετράρχης βγαίνει στην Εθνική οδό αυξάνει ταχύτητα και το βουητό του κινητήρα γίνεται μεγαλύτερο. Το βλέμμα του παίζει μία στο φθαρμένο τάπητα κυκλοφορίας και μια στις αμέτρητες πινακίδες στις άκρες του αυτοκινητόδρομου. Ασυναίσθητα επαναλαμβάνει από μέσα του τις εταιρείες ή τις διαφημίσεις που καταφέρνει να διαβάσει. Dhi, Hellas service. Tαυτόχρονα οι σκέψεις του τρέχουν όπως τρέχει και η ολόμαυρη Mustang. Volkswagen, ρολά γκαραζόπορτες, μεθυσμένοι που σε περνάνε από δεξιά, μπετονιέρες, πούλμαν που ξεκουράζονται, πλακάκια, Philips, όλα τα ξενικά ονόματα που αρέσουν στους αξιολύπητους κατοίκους της βδελυρής Πόλης. Από μακριά ξεχωρίζει η επιγραφή ενός μπουρδελοξενοδοχείου, καθώς αναβοσβήνει. Novart, Toi e Moi (εδώ ο Πετράρχης χαμογελάει, γιατί φαντάζεται ότι όποιος εμπνεύστηκε αυτή τη φίρμα θα είχε στο μυαλό του εκείνον και τη Λάουρά του), BP, Ηotel Bora Bora, Υφαντής, Γκατσούλης συστήματα εξαερισμού, ψάρεμα, προκατασκευασμένα σπίτια, λυόμενα, κι έπειτα μια σκοτεινή έξοδος της εθνικής

i love it and i need it
i bleed it
yeah it's a wild hurricane
alright hold tight
i'm a highway star

όπου κάποιοι τύποι περιμένουν σε μια στάση, μοιάζουν βρομιάρηδες, πόρτες για ντουλάπες, ρολά, Opel service, λευκά είδη, Carrefour, πράσινες πινακίδες, οδόστρωμα που χορεύει, διαγραμμίσεις που σβήστηκαν, αυτοκίνητα με σχάρες, παλιά Audi, Lada, Skoda, τζιποειδή, κόκκινα φώτα, μια μπετονιέρα αλλάζει λωρίδες, μάτια της γάτας, ...


...η περιγραφή συνεχίζεται σε αρκετές ακόμα σελίδες και δεν μπορείς να μην μπεις στον πειρασμό να φανταστείς αυτό που διαβάζεις σαν σκηνή κάποιας ταινίας.

Ομως, όλο το βιβλίο μπαίνεις στον πειρασμό να το φανταστείς σαν ταινία, γιατί ουσιαστικά αυτό αισθάνεσαι ότι παρακολουθείς. Μια "ταινία" ατμοσφαιρική, με γρήγορους ρυθμούς, κοφτούς διαλόγους, μουσική, δράση, νυχτερινές διαδρομές στην πόλη, απρόβλεπτες καταστάσεις και ανατροπές. Τι άλλο μπορείς να ζητήσεις;

Κλείνοντας παραθέτω κάποια από τα τραγούδια στα οποία γίνεται αναφορά στο βιβλίο. Τραγούδια που τα περισσότερα είναι κομματάρες αγαπημένες και κάποια άλλα δεν τα ήξερα, αλλά μου άρεσαν κι αυτά. Ενα μόνο μπορώ να σας πω. Ακούγοντας κάποια από αυτά διαβάζοντας παράλληλα το βιβλίο αυτό αποκτά άλλη διάσταση. Γιατί ο Μαμαλούκας αποδεικνύει ότι η λογοτεχνία είναι interactive. Ετσι δε και το βιβλίο γίνει κάποια στιγμή ταινία, θα είναι έτοιμο και το Soundtrack!

1) Chuck Berry - Mustang Ford

2) Creedence Clearwater Revival - Night time is the right time

3) The 13th floor elevators - Rollercoaster

4) Canned heat - On the road again

5) Creedence Clearwater Revival - Sweet Hitch Hiker


6) Count Five - Psychotic Reaction


7) White Bird - It's A Beautiful Day


8) Canned Heat: Amphetamine Annie


9) James Brown - It's a man's world


10) The doors - Roadhouse Blues


11) Deep Purple - Highway Star


12) Janis Joplin - Mercedes Benz


13) Canned heat - Rollin' and tumblin'


14) The Yardbirds - Heart Full Of Soul


15) Bo Diddley - Road Runner


16) Wilson Picket - Mustang Sally


17) Camel - The snow Goose


* Τέσσερις πολύ σημαντικές κριτικές για το βιβλίο, είναι του librofilo όπου στο τέλος υπάρχει και μια μίνι συνέντευξη του συγγραφέα, της Ελένης Γκίκα, του Παναγιώτη Κονιδάρη και του Δημήτρη Αθηνάκη.