Βιβλία, βιβλιοφιλία, τεχνολογία και λίστα αγαπημένων

Επειδή έχω την ανάγκη να αποτοξινωθώ λίγο από τη μπάλα (μετά την 4άρα που είναι ακόμα νωπή και τουλάχιστον μέχρι το ντέρμπι με τον ΠΑΟΚ) και καθώς με την έλευση του νέου έτους συνηθίζονται οι πάσης φύσεως απολογισμοί, παίρνοντας αφορμή από ανάλογη λίστα στο blog του Δημήτρη Μαμαλούκα, συγγραφέα ενός από τα ωραιότερα βιβλία που διάβασα την χρονιά που πέρασε, την "Χαμένη βιβλιοθήκη του Δημητρίου Μόστρα" παραθέτω παρακάτω τη δική μου λίστα με τα βιβλία που διάβασα μέσα στο 2007. Ευελπιστώντας να διαβάσω και φέτος έναν ανάλογο αριθμό βιβλίων που να είναι το ίδιο καλά ή και ακόμα καλύτερα. (Aν και δεν το βλέπω εύκολο στη μετα-blog εποχή μου).
Κι επειδή έχω μια σχετική ...τρέλα με το θέμα, παραθέτω και το δικό μου Τοp-10 με αυτά που θεωρώ τα καλύτερα. Για να πω την αλήθεια, δυσκολεύτηκα να την καταρτίσω, καθώς δεν αισθάνομαι ότι ήταν πολλά τα βιβλία που με απογοήτευσαν, αλλά αντίθετα ήταν πολλά αυτά που με γοήτευσαν.
Να σημειώσω εδώ πως μέσα στα ευχάριστα πράγματα που μου συνέβησαν με την είσοδό μου στην blog-οσφαιρα πριν μερικούς μήνες είναι και η επαφή μου με τη λογοτεχνική της γωνιά. Είναι μια επαφή ας την πούμε interactive, αφού μπορείς να έρχεσαι σε επαφή με άλλους βιβλιόφιλους, να μαθαίνεις τη γνώμη τους για βιβλία που διάβασαν και να ανταλλάσσεις μαζί τους απόψεις και σκέψεις, γνωρίζοντας ότι η κριτική τους είναι άδολη και δεν υπαγορεύεται από διευκολύνσεις, συναλλαγές ή εκδοτικά συμφέροντα που θέλουν πολλές φορές τα ευπώλητα να μην συμβαδίζουν με τις πραγματικές προτιμήσεις του αναγνωστικού κοινού. Το σημαντικότερο όμως στοιχείο αυτής της επαφής είναι η διαδικτυακή γνωριμία με τους ίδιους τους συγγραφείς στους οποίους μπορείς να θέτεις σχεδόν άμεσα διάφορα ερωτήματα σχετικά με το βιβλίο τους και να λύνεις τις όποιες απορίες σου. Κι αυτό το βρίσκω όχι μόνο συναρπαστικό αλλά και εξαιρετικά χρήσιμο. Γιατί, εντάξει τους κλασικούς είναι μάλλον …δύσκολο να τους βρούμε να τους ρωτήσουμε πώς και γιατί έγραψαν κάτι όπως το έγραψαν. Τους ξένους συγγραφείς, πάλι, το ίδιο, αυτή τη φορά λόγω απόστασης.
Αλλά οι Ελληνες συγγραφείς, ιδιαίτερα όταν είναι νέοι άνθρωποι, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους γράφουν τα έργα τους σε υπολογιστές, άρα είναι εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, οφείλουν να είναι εδώ, παρόντες, σ΄ αυτό το Μέσο που προσφέρει τεράστιες δυνατότητες. Είναι και για τους ίδιους χρήσιμο γιατί μέσα από αυτή την αλληλεπίδραση θα μπορούν να βρίσκονται σε άμεση επαφή με το αναγνωστικό τους κοινό, χωρίς το “φιλτράρισμα’’ που προσφέρουν οι εκδοτικοί τους οίκοι αλλά και οι ‘’γκετοποιημένες’’ κάποιες φορές λογοτεχνικές συναντήσεις. Και μπορεί οι εκδότες τους και οι συνάδελφοί τους να αποτελούν ‘’ασπίδες’’ αναγκαίες για την προστασία της δουλειάς τους (χωρίς βέβαια να λείπουν τα μεγάλα ‘’μαχαίρια’’ και μέσα σ΄ αυτούς τους χώρους) αφού κρατούν μακριά τους όποιους κακεντρεχείς (δεν πρέπει να υπάρχει τίποτα άλλο που να ρίχνει περισσότερο ψυχολογικά έναν συγγραφέα απ΄ ό,τι ένα ατεκμηρίωτα κακό σχόλιο ή από μία εμπαθή κριτική), τους εμποδίζουν ωστόσο να γνωρίσουν τους αληθινούς αναγνώστες τους. Κι αυτοί δεν είναι οι συνάδελφοί τους, οι οικείοι τους, ή όσοι συναναστρέφονται μαζί τους στους χώρο του βιβλίου. Είναι οι απλοί βιβλιόφιλοι, για τους οποίους αντίστοιχα είναι πολύ πιο εποικοδομητικό να γνωρίσουν και άλλες πτυχές της προσωπικότητας του συγγραφέα του οποίου το βιβλίο διάβασαν ή πρόκειται να διαβάσουν. ‘’Συντονίζονται’’ έτσι καλύτερα με το έργο του δημιουργού, αφού θέλοντας και μη ο συγγραφέας μέσα στο κάθε βιβλίο του χρησιμοποιεί προσωπικά βιώματα άλλοτε σε μεγαλύτερο και άλλοτε σε μικρότερο βαθμό.

Ενας τέτοιος ‘’συντονισμός’’ συνέβη και σε μένα με την ιντερνετική γνωριμία μου με τον Δημήτρη Μαμαλούκα. Εχοντας διαβάσει μέχρι τότε
μόνο ένα αστυνομικό διήγημά του στα ‘’Ελληνικά εγκλήματα’’, μπήκα στο blog του, διάβασα τα κείμενά του, ήρθα σε επαφή με μια γοητευτική προσωπικότητα κι αυτό μου επέτρεψε να
’’συντονιστώ’’ (όπως ο ίδιος επισήμανε σε σχόλιό του) με τον τρόπο γραφής του και να αντλήσω από τη ‘’Χαμένη βιβλιοθήκη του Δημητρίου Μόστρα’’ τη μεγαλύτερη δυνατή απόλαυση.
Διευκρινίζω βέβαια εδώ πως για να απολαύσεις ένα βιβλίο δεν είναι απαραίτητο ούτε να γνωρίσεις τον συγγραφέα του – έστω και μέσω blog – ούτε και ο ίδιος να είναι μια γοητευτική προσωπικότητα. Αν δεχόμασταν ένα τέτοιο θεώρημα θα περιορίζαμε απίστευτα και άδικα τον βιβλιοφιλικό μας ορίζοντα. Το ταλέντο άλλωστε είναι κάτι που ή το έχεις ή δεν το έχεις. Και είναι άσχετο από την προσωπικότητα και την αύρα που αποπνέει κάποιος. Ωστόσο, αν αυτή είναι ενδιαφέρουσα, σαφώς και βοηθάει στην απόλαυση της ανάγνωσης.




Εξάλλου, θεωρώ πως τα προσεχή χρόνια οι εκδοτικοί οίκοι με τη μορφή που τους γνωρίζουμε θα εκλείψουν, το ‘’παιχνίδι’’ θα παίζεται εδώ, στον Παγκόσμιο Ιστό και τα έργα των συγγραφέων θα διακινούνται μέσω του Ιντερνετ. Ηδη άλλωστε αυτό έχει αρχίσει να συμβαίνει. Οχι μόνο συγγραφείς πουλάνε τα έργα τους μέσω του Ιντερνετ αλλά συνεχώς γίνονται προσπάθειες για τη δημιουργία συσκευών ανάγνωσης βιβλίων. Η πλέον πρόσφατη, αυτή που προωθείται από το Amazon, και θεωρείται τρόπον τινά το i-pod των βιβλίων.
Λέγεται Kindle, είναι ένα μηχανάκι βάρους 290 γραμμαρίων, μεγέθους βιβλίου τσέπης, με μεγάλη ασπρόμαυρη οθόνη (μεγάλης ευκρίνειας) και με χωρητικότητα 200 βιβλίων (σχετικά στο κείμενο του Νίκου Δήμου εδώ). Μια τέτοια συσκευή που είναι βέβαιο ότι συνεχώς θα βελτιώνεται, καθιστά πλέον το βιβλίο περισσότερο τεχνολογικό προϊόν απ΄ ό,τι ήταν πριν, επομένως και οι ίδιοι οι συγγραφείς, ακόμα και εκείνοι που δεν το συνηθίζουν θα πρέπει να έρθουν σε πιο άμεση επαφή με την τεχνολογία.

Αν και προσωπικά δύσκολα θα καταφέρω να στερηθώ την επαφή με τα βιβλία μου, τη θέα τους, το ξεφύλλισμα, το άρωμά τους, αντιλαμβάνομαι την αναγκαιότητα της προστασίας του περιβάλλοντος και την διάσωση κάποιων δασών που θα προκύψει από την έκδοσή τους σε ηλεκτρονική μορφή. Ετσι κι αλλιώς, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο η λογοτεχνία είναι το σημείο αναφοράς και μ΄ αυτήν ασχολούμαστε.

***

Αρκετά όμως με το θεωρητικό μέρος.
Ιδού η λίστα μου, του 2007:

1) Κάρλος Μαρία Ντομίνγκεζ - Χάρτινο σπίτι
2) Λεβ Γκρόσμαν - Codex
3) Αβελάρδο Καστίγιο - Το κατά Βαν Χούτεν Ευαγγέλιο
4) Γκιγιέρμο Μαρτίνες - Η ακολουθία της Οξφόρδης
5) Μπ. Ακούνιν - Η πελαγία και ο μαύρος μοναχός
6) Φίοντορ Ντοστογιέφσκι - Ο παίκτης
7) Γουίλιαμ Φώκνερ - Η βουή και η μανία
8) Αρνώ Ντελαλάντ - Η μουσική των νεκρών
9) Χοσέ Κάρλος Σομόθα - Το σπήλαιο των ιδεών
10) Αρτούρο Πέρεθ Ρεβέρτε - Ναυτικός Χάρτης
11) Ζοσέ Σαραμάγκου - Ο άνθρωπος αντίγραφο
12) Ιαν Μακ Γιούαν - Εξιλέωση
13) Τζον Μάξγουελ Κούτσι - Ατίμωση
14) Αν Μπένσον - Η έβδομη μάστιγα
15) Αλάα Αλ Ασουάνι - Το μέγαρο Γιακουμπιάν
16) Μάικλ Κράιτον - Το κράτος του φόβου
17) Βαλέριο Μάσιμο Μανφρέντι - Ο Χρησμός
18) Φίλιπ Ροθ - Καθένας
19) Πάνος Καρνέζης - Το πάρτυ γενεθλίων
20) Ελενη Γιαννακάκη - Τα χερουβείμ της μοκέτας
21) Πέτρος Τατσόπουλος - Η καλοσύνη των ξένων
22) Γιασμίνα Χάντρα - Τρομοκρατικό χτύπημα
23) Βαγγέλης Ραπτόπουλος - Φίλοι
24) Λευτέρης Παπαδόπουλος - Είναι γλεντζές πίνει γάλα
25) Μένης Κουμανταρέας - Η γυναίκα που πετάει
26) Αλέξης Πάρνης - Κινηματίας
27) Μανουέλ Βάσκεθ Μονταλμπάν - Ποδόσφαιρο, μια θρησκεία σε αναζήτηση θεού - μια θρησκεία σε χέρια πολυεθνικών
28) Ντάνιελ Κέλμαν Η μέτρηση του κόσμου
29) Βαλέριο Μάσιμο Μανφρέντι - Χίμαιρα
30) Πέρσιβαλ Εβερετ - Αμερικάνικη έρημος
31) Βίκτορ Πελέβιν - Η ζωή των εντόμων
32) Γκάζμεντ Καπλάνι - Μικρό ημερολόγιο συνόρων
33) Χόρχε Λουίς Μπόρχε - Απαντα Πεζά
34) Δημήτρης Μαμαλούκας - Η χαμένη βιβλιοθήκη του Δημητρίου Μόστρα
35) Αλαν Χόλινγκχερστ - Η γραμμή της ομορφιάς
36) Βίμπεκε Λέκεμπεργκ - Η πορφύρα
37) Χούλια Ναβάρο - Η αδερφότητα της Ιεράς Σινδόνης
38) Ουμπέρτο Εκο - Αναμνήσεις επί χάρτου

***

Iδού και το Top -10 μου: (Εξαιρώ τα κλασικά ‘’Η βουή και η αντάρα’’, ‘’Ο παίκτης’’ και ‘’Απαντα Πεζά’’ αφενός επειδή είναι κλασικά, άρα εκτός συναγωνισμού, αφετέρου επειδή τα ξαναδιάβασα φέτος για 2η φορά, οπότε δεν ανήκουν απόλυτα στην φετινή λίστα).


1. Δημήτρης Μαμαλούκας - Η χαμένη βιβλιοθήκη του Δημητρίου Μόστρα: Μια γοητευτική γραφή, ατμόσφαιρα που θυμίζει Ονομα του Ρόδου, ένα δυνατό αστυνομικό μυστήριο, μια ιστορία που κινείται παράλληλα με μια άλλη ιστορία και ένα θέμα εξαιρετικά αγαπημένο σε μένα, αφού αφορά την αναζήτηση μιας χαμένης βιβλιοθήκης με σπάνια βιβλία. Κώδικες, χειρόγραφα και αναζήτηση ενός λογοτεχνικού θησαυρού, μέσα από πολύ έξυπνα ευρήματα και δυνατές ανατροπές. Αδικείται από όσους το θεωρούν αστυνομικό μυθιστόρημα. Είναι πολύ περισσότερο από αυτό. Ενα καλογραμμένο θρίλερ που σε κρατάει σε εγρήγορση μέχρι την τελευταία σελίδα και σε βάζει μέχρι τα ‘’μπούνια’’ μέσα στην ιστορία την οποία βιώνεις σα να είναι δική σου.
2) Μένης Κουμανταρέας - Η γυναίκα που πετάει: Ενα βιβλίο με 11 αυτοτελείς ιστορίες γραμμένες με τον γνωστό τρόπο του Κουμανταρέα μέσα από τις οποίες περνούν κάποια αληθινά πρόσωπα όπως ο Κώστας Ταχτσής και η Μαρία Κάλλας. Κορυφαία για μένα το διήγημα με την ιστορία της Αγγελικής που χάρισε τον τίτλο του στο βιβλίο αλλά – κυρίως – το ‘’Κουαρτέτο’’.
3) Βίκτορ Πελέβιν - Η ζωή των εντόμων: Τον είχα γνωρίσει – και θαυμάσει - δύο χρόνια πριν με το ‘’Κίτρινο βέλος’’, αλλά με τη ‘’Ζωή των εντόμων’’ ξεπέρασε τις προσδοκίες μου. Η
αλληγορία και η σάτιρα σε όλο τους το μεγαλείο σε ένα βιβλίο που μάλλον έλκει τις ρίζες του από τη ‘’Μεταμόρφωση’’ του Κάφκα.
4) Αλέξης Πάρνης – Κινηματίας: Ενα απολαυστικό βιβλίο γραμμένο το 1972 και αναφερόμενο στην περίοδο της δικτατορίας. Ο φοίνικας μετατρέπεται σε αποδημητική ‘’Χελιδόνα’’ και η χαρακτηριστική ατάκα της γιαγιάς ‘’Ελα Χριστέ μου Ελληνα’’ γίνεται το μότο που σατιρίζει από την αρχή ως το τέλος την χούντα των συνταγματαρχών.
5) Ντάνιελ Κέλμαν - Η μέτρηση του κόσμου: Φαντασία, χιούμορ και ειρωνεία εναλλάσσονται σε ένα βιβλίο εξαιρετικά ευχάριστο στην ανάγνωσή του. Δυο μεγαλοφυείς αλλά εξαιρετικά ιδιόρρυθμοι επιστήμονες αποφασίζουν να μετρήσουν τον κόσμο ο καθένας με τον δικό του τρόπο, άλλοτε επιτυχημένα και άλλοτε αποτυχημένα με τον συγγραφέα να διατηρεί με απόλυτη επιτυχία τις λεπτές ισορροπίες ανάμεσα στο φανταστικό και το αληθινό. Οποιος μπορεί να το διαβάσει στα γερμανικά ας το κάνει, αν και ίσως με μια τέτοια προτροπή μάλλον αδικώ τον πολύ καλό μεταφραστή που έχει κάνει εξαιρετική δουλειά σε ένα δύσκολο στην απόδοσή του βιβλίο.
6) Κάρλος Μαρία Ντομίνγκεζ - Χάρτινο σπίτι: Θα μπορούσε κανείς να πει πως αποτελεί μια μίνι αναφορά στο τεράστιο έργο του Μπόρχες περί βιβλιοφιλίας, ωστόσο ακόμα κι αν απέχει πολύ από το να πλησιάσει τον σπουδαίο δημιουργό, είναι τόσο τρυφερό και συγκινητικό που δεν μπορεί παρά να αγγίξει όλους όσοι αγαπούν τα βιβλία.
7) Αρτούρο Πέρεθ Ρεβέρτε - Ναυτικός Χάρτης: Ο Ρεβέρτε είναι ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς και αγαπώ όλα σχεδόν τα βιβλία του. Ο ‘’Ναυτικός Χάρτης’’ ξεφεύγει από τα καθιερωμένα του έργα. Και παρόλο που έχω διαβάσει αρκετά ‘’ναυτικά’’ βιβλία, δεν νομίζω να έχω συναντήσει κάπου καλύτερο ψυχογράφημα και περιγραφή των συναισθημάτων ενός ναυτικού που μένει καιρό χωρίς μπάρκο.
8) Βαλέριο Μάσιμο Μανφρέντι – Χίμαιρα: Επίσης αγαπημένος συγγραφέας, που μου ταιριάζει ο τρόπος γραφής του και ένα αγαπημένο θέμα. Ενας αρχαιολόγος (το πρώτο επάγγελμα που ήθελα να ακολουθήσω…) το άγαλμα ενός παιδιού, ανάμεσα σε ερείπια της εποχής των Ετρούσκων και μια σειρά από ανεξήγητα γεγονότα συνθέτουν ένα συναρπαστικό θρίλερ. Ζητώ την συνδρομή των Ιταλοθρεμμένων (Δημήτρη, ακούς;) για να μάθω λίγα περισσότερα πράγματα για το fersu.
9) Χοσέ Κάρλος Σομόθα - Το σπήλαιο των ιδεών: Εργο αστυνομικής υφής, τοποθετημένο με εξαιρετική ακρίβεια για αλλοδαπό συγγραφέα στην αρχαία Ελλάδα έχει μια εξαιρετική πλοκή και το πιο απρόβλεπτο τέλος που θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί. Το σκέφτεσαι για αρκετό καιρό αφότου το αφήσεις οριστικά από τα χέρια σου.
10) Ιαν Μακ Γιούαν – Εξιλέωση: Ενα ζευγάρι πέφτει θύμα της παιδικής φαντασίας της αδερφής της κοπέλας, που μεγαλώνοντας και ωριμάζοντας προσπαθεί να εξιλεωθεί για το ‘’έγκλημα’’ που διέπραξε. Αντί να δείτε την ταινία, αφού όπως διάβασα η Κίρα Νάιτλι ‘’δεν τα λέει’’ κιόλας (τι πας και παίζεις κοπέλα μου; Κανας ‘’Πειρατής της Καραϊβικής’’, άντε και καμιά διαφήμιση αρώματος της Κοκό Σανέλ και πολύ σου είναι!), διαβάστε το βιβλίο. Θα σας αποζημιώσει και με το παραπάνω. Είναι σίγουρο!

***

Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στα:
* Μικρό ημερολόγιο συνόρων (η ζωή και οι περιπέτειες των μεταναστών πριν αναχωρήσουν από την πατρίδα τους και αφού μεταναστεύσουν στην καινούργια χώρα)
* Αμερικάνικη έρημος (μια κριτική ματιά στην αμερικανική κοινωνία, την δύναμη της τηλεόρασης και τον θρησκευτικό φανατισμό),
* Ποδόσφαιρο μια θρησκεία σε αναζήτηση θεού (δεν νοείται μη ανεγκέφαλος ποδοσφαιρόφιλος που να μην το έχει διαβάσει)
* Το κράτος του φόβου (η ‘’αιρετική’’ οπτική γωνία του Μάικλ Κράιτον στο θέμα του φαινόμενου του θερμοκηπίου)
* Η έβδομη μάστιγα (εφιαλτική εκδοχή ενός μέλλοντος πλημμυρισμένου από την αστυνομοκρατία των υγειονομικών υπηρεσιών και μία νόσος που ‘’ξυπνά’’ από την αδράνεια του παρελθόντος προκαλώντας τρόμο).
* Η μουσική των νεκρών (ένα θαυμαστό βιολί, ένα χαμένο δοξάρι και μία παρτιτούρα του Παγκανίνι δεμένα με ένα μεγάλο μυστικό και μια εξαιρετική περιγραφή της αγάπης ενός μεγάλου μουσικού για την τέχνη του)
* Η Πελαγία και ο μαύρος μοναχός (όταν το αστυνομικό μυθιστόρημα συναντά την λογοτεχνία)
* H γραμμή της ομορφιάς (το πρώτο βιβλίο με θέμα την ομοφυλοφιλία που βραβεύτηκε με το αγγλικό βραβείο Booker. Θα το απολάμβανα πολύ περισσότερο αν γνώριζα περισσότερα πράγματα για την Αγγλία της θατσερικής περιόδου και είχα ασχοληθεί περισσότερο με τον
Χένρι Τζέιμς)
* Ο άνθρωπος – αντίγραφο (η γνωστή ιδιάζουσα γραφή Σαραμάγκου σε ένα πολύ καλό βιβλίο με απροσδόκητο τέλος)
* Φίλοι (συναισθηματική επιλογή, ο συγγραφέας είναι Περιστεριώτης όπως κι εγώ και μέσα από το βιβλίο με ταξιδεύει νοσταλγικά στις μνήμες και τα μέρη των παιδικών μου χρόνων - αναγνώρισα το δημοτικό σχολείο που φοίτησα, το μαγαζί με τα αποκριάτικα κ.λπ.)

***

Και η μεγάλη απογοήτευση:
Το μέγαρο Γιακουμπιάν: Δεν είναι ακριβώς κακό. Μάλλον υπερτιμημένο είναι με αποτέλεσμα οι προσδοκίες μου να ήταν μεγαλύτερες. Υπήρχαν κάποιες πολύ δυνατές επιμέρους σκηνές αλλά έπασχε στη συνολική προσπάθεια και είχε αδύναμο τέλος.