Monday, March 30, 2009

Το Σμήνος (Der Schwarm)

«Aκριβώς μπροστά στο σκάφος είχε αναδυθεί κατακόρυφα από τη θάλασσα μια καμπουρωτή φάλαινα. Χρειαζόταν απίστευτη ώθηση για να σταθεί όρθιο αυτό το γιγάντιο πλάσμα. Για μια στιγμή φάνηκε να στηρίζεται στην ουρά της. Μονάχα η άκρη της βρισκόταν μέσα στο νερό και το υπόλοιπο σώμα στεκόταν ολόρθο στον αέρα και ξεπερνούσε σε ύψος τη γέφυρα του Lady Wexham. Μπορούσες να δεις καθαρά τις μακριές ζαρωματιές γύρω από το σώμα και την κοιλιά. Τα υπερφυσικά σε μάκρος πτερύγια ήταν ανοιχτά σαν φτερούγες και έλαμπαν, με άσπρα και μαύρα στίγματα εδώ και εκεί και γεμάτα κόμπους στις άκρες. Ηταν σα να ήθελε η φάλαινα να βγει ολόκληρη έξω από το νερό, κι ένα μυριόστομο επιφώνημα κατάπληξης σηκώθηκε από το σκάφος. Σχεδόν αμέσως όμως το τρομερό σώμα έγειρε αργά στο πλάι και έπεσε στο νερό μέσα σ΄ ένα όργιο από σταγόνες νερού που τινάχτηκαν προς κάθε κατεύθυνση. Οι άνθρωποι που βρίσκονταν στο κατάστρωμα έκαναν ένα βήμα πίσω. Ενα μέρος του Lady Wexham εξαφανίστηκε πίσω από ένα προπέτασμα αφρών. Ανάμεσά τους φάνηκε να κινείται κάτι σκούρο, ογκώδες. Μια δεύτερη φάλαινα είχε πεταχτεί σαν βολίδα από τα βάθη της θάλασσας. Πολύ πιο κοντά στο σκάφος αυτή τη φορά υψωνόταν κατακόρυφα, μέσα σε ένα υδάτινο πυροτέχνημα, κι ο Αναουακ ήταν βέβαιος προτού ακόμα φτάσουν στα αυτιά του τα επιφωνήματα τρόμου των επιβατών ότι αυτό το δεύτερο άλμα θα αστοχούσε.
Η φάλαινα βρόντηξε με τέτοια δύναμη στο νερό παίρνοντας ξώφαλτσα το Lady Wexham που το πλοίο τραντάχτηκε για τα καλά. Ακούστηκαν βρόντοι, θραύσματα πετάχτηκαν προς κάθε κατεύθυνση. Το ζώο εξαφανίστηκε μες τα κύματα. Ανθρωποι που βρίσκονταν στο κατάστρωμα σωριάστηκαν κάτω. Αμέσως φάνηκαν κι άλλες φάλαινες να πλησιάζουν από τα πλάγια ενώ για άλλη μια φορά δύο σκούρα σώματα υψώθηκαν απότομα μέσα από το νερό και ρίχτηκαν με όλο τους το βάρος πάνω στον κορμό του.
"Αυτή είναι η εκδίκηση» φώναξε ο Γκρέιγουλφ υστερικά. «Η εκδίκηση της Φύσης!"».


Tο Σμήνος, το 1018 σελίδων βιβλίο του Γερμανού Frank Schätzing που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη είναι αυτό που ονομάζουμε "οικολογικό θρίλερ".

Ο πολυπράγμων Schätzing που είναι μεταξύ άλλων, διαφημιστής, μουσικός παραγωγός, ερασιτέχνης μάγειρας είδε πριν μερικά χρόνια ένα όνειρο στον ύπνο του και αποφάσισε να του δώσει σάρκα και οστά. Επί 4 συνεχόμενα χρόνια πραγματοποίησε μια επιστημονική έρευνα και συνέλεξε έναν μεγάλο αριθμό επιστημονικών πληροφοριών σχετικών με τη θάλασσα και τα φυσικά φαινόμενα τις οποίες συμπεριέλαβε στο βιβλίο του. Η προσπάθειά του ανταμείφθηκε και με το παραπάνω, καθώς το δημιούργημά του αποτέλεσε τη μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία στη Γερμανία, πούλησε πάνω από 2,5 εκατομμύρια αντίτυπα, ενώ μεταφράστηκε σε 25 γλώσσες. Και παρόλο που ένας Γερμανός θαλάσσιος βιολόγος, ο Thomas Orthmann τον κατηγόρησε για λογοκλοπή το βιβλίο του αναμένεται να βγει το 2011 στους κινηματογράφους, αφού η Ούμα Θέρμαν αγόρασε τα δικαιώματα του βιβλίου και ο Ντίνο ντε Λαουρέντις ανέλαβε την παραγωγή της ταινίας.

Με τι ακριβώς ασχολείται το βιβλίο του Schätzing; Με μια περιβαλλοντολογική καταστροφή που είναι αποτέλεσμα - τι άλλο; - της ασυδοσίας του ανθρώπου και της συνεχούς επέμβασής του στο περιβάλλον. Η καταστροφή ξεκινά από τη θάλασσα, θυμίζοντας την "Αβυσσο", καθώς σκουλήκια απελευθερώνουν τεράστιες ποσότητες μεθανίου οι οποίες προκαλούν τεράστιο τσουνάμι, ενώ φονικές μέδουσες και δολοφονικές φάλαινες επιτίθενται σε ανθρώπους και σε πλοία. Μια ομάδα επιστημόνων και ερευνητών θα κληθούν να λύσουν το πρόβλημα υπό την καθοδήγηση της κυβέρνησης των ΗΠΑ, με επικεφαλής μια φιλόδοξη στρατηγό, αμερικανοασιατικής καταγωγής. Το βιβλίο δηλαδή συνδυάζει τον καταιγιστικό ρυθμό, την επιστημονική γνώση αλλά και φαντασία, μικρές ερωτικές ιστορίες, ακόμα και στρατιωτικο-πολιτικές ίντριγκες.

Oι επιστήμονες ανακαλύπτουν ότι οι καταστροφές προέρχονται από έναν μεγάλο αριθμό μονοκύτταρων οργανισμών με πρωτόγονα βιολογικά χαρακτηριστικά που διαθέτουν ιδιαίτερα υψηλή νοημοσύνη, τους Υρρ, που ζουν στα βάθη της θάλασσας και θέλουν είτε να καταστρέψουν είτε να προειδοποιήσουν το ανθρώπινο είδος.

Και εκεί ακριβώς τίθεται μια σειρά ερωτημάτων: Είναι ο άνθρωπος το ανώτερο ον του πλανήτη; Αν όχι θα μπορούσε να συμβιώσει ειρηνικά με κάποια άλλα νοήμοντα όντα; Είναι διατεθειμένος να σταματήσει την καταστροφή του περιβάλλοντος; Μπορεί το συλλογικό συμφέρον να παραμερίσει το πολιτικό όφελος;

Αν και είναι σαφές από την πρώτη στιγμή πως ο συγγραφέας είχε στο μυαλό του πως το βιβλίο του κάποια στιγμή θα μπορούσε να γίνει ταινία, είναι γεγονός ότι δεν δείχνει ασέβεια προς τον αναγνώστη του. Το βιβλίο παρά τον μεγάλο του όγκο, διαβάζεται πολύ ευχάριστα και παραθέτει έναν τεράστιο αριθμό πληροφοριών και γνώσεων για τη θαλάσσια βιολογία και τη γεωλογία που και χρόνο θα χρειαζόταν κάποιος για να τις συγκεντρώσει όλες μαζί, αλλά και δεν είναι βέβαιο ότι θα τις αφομοίωνε το ίδιο εύκολα όπως συμβαίνει διαβάζοντας το συγκεκριμένο βιβλίο. Ο συγγραφέας στο τέλος του βιβλίου παραθέτει μια μεγάλη σειρά από ευχαριστίες προς τους επιστήμονες, τους οποίους συμβουλεύτηκε για να γράψει το βιβλίο του, μάλιστα 1-2 από αυτούς έχουν "ρόλο" στο έργο του με το πραγματικό τους όνομα. Βέβαια, αυτή η παράθεση επιστημονικών γνώσεων έχει ένα κάποιο κόστος, γιατί είναι στιγμές που το βιβλίο μοιάζει με επιστημονική μελέτη παρά με λογοτεχνικό έργο, αλλά παρόλα αυτά δεν κουράζει.



Το γενικό συμπέρασμα του βιβλίου προκύπτει από την πεποίθηση του συγγραφέα ότι η θρησκεία επινόησε τη "θεωρία" πως ο άνθρωπος βρίσκεται στην κορυφή της εξελικτικής διαδικασίας της ζωής στον πλανήτη πρεσβεύοντας πως δημιουργήθηκε από τον θεό "κατ' εικόνα και καθ' ομοίωση".

Και διαφωνεί κάθετα μ΄ αυτό.

‘’Δεν είμαστε κάποιο παράγωγο κάποιας ανώτερης φυσικής εξέλιξης’’, έλεγε τώρα η Κρόου. ‘’Ο άνθρωπος είναι τυχαίο δημιούργημα. Είμαστε το αποτέλεσμα μιας κοσμικής καλοτυχίας, όταν ένας γιγάντιος μετεωρίτης έπεσε πάνω στη Γη και εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι. Δίχως αυτό το γεγονός ο πλανήτης θα κατοικούνταν σήμερα από νοήμονα σαυροειδή ή απλώς κάποια ζώα. Χρωστάμε την ύπαρξή μας σε ευνοϊκές φυσικές συνθήκες, όχι σε κάποια λογική διαδικασία. Από τους εκατομμύρια πιθανούς δρόμους ανάπτυξης που θα μπορούσαν να πάρουν οι πρώτοι πολυκύτταροι οργανισμοί του καμβρίου, ίσως μονάχα αυτός ο ένας υπήρχε για να εμφανιστούν οι άνθρωποι’’.
Είμαστε μονάχα μια μικρή ομάδα από τα είδη των θηλαστικών, που η εξέλιξη δεν την έχει καν καταχωρήσει στις επιτυχίες της. Τα πιο επιτυχημένα θηλαστικά είναι οι νυχτερίδες, οι αρουραίοι και οι αντιλόπες. Δεν αντιπροσωπεύουμε το τελευταίο κεφάλαιο, το αποκορύφωμα της ιστορίας της Γης, αλλά ένα από τα πολλά. Δεν υπάρχει καμιά τάση που να οδηγεί σε χρυσές εποχές της Φύσης, υπάρχει μόνο επιλογή. Με το πέρασμα του χρόνου κάποιο είδος αυτού του πλανήτη μπορεί να επιδεικνύει για ένα διάστημα αυξανόμενη σωματική και πνευματική πολυπλοκότητα, αλλά αν το δούμε συνολικά, δεν είναι τάση αυτό και οπωσδήποτε δεν είναι πρόοδος. Γενικώς η ζωή δεν διακρίνεται από καμία ορμή για την πρόοδο. Προσθέτει στο οικοσύστημα ένα σύνθετο στοιχείο, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί την απλή μορφή των βακτηρίων αναλλοίωτη επί τρία δισεκατομμύρια χρόνια. Η ζωή δεν έχει κανένα λόγο να θέλει να βελτιώσει ο,τιδήποτε.
Εάν υπάρχει Θεός και αυτός ο Θεός είναι ευφυής, τότε έχει τακτοποιήσει τα πράγματα έτσι ακριβώς. Κατά συνέπεια δεν είμαστε το αριστούργημά του, αλλά μια παραλλαγή που θα επιβιώσει μόνο αν συνειδητοποιήσει τον ρόλο της ως παραλλαγής.
Εντάξει, οι άνθρωποι είναι σχετικά μεγαλόσωμοι. Ενα μεγαλύτερο σώμα είναι ένα καλύτερο σώμα; Ορισμένα είδη φαίνεται πράγματι ότι γίνονται συνεχώς μεγαλύτερα διαμέσου της επιλογής, τα περισσότερα όμως, αν και μικρόσωμα, τα καταφέρνουν πολύ καλά. Σε περιόδους μαζικού αφανισμού τα μικρότερα είδη επιβιώνουν πιο εύκολα, ενώ τα μεγάλα αφανίζονται κάθε κάποια εκατομμύρια χρόνια, η εξέλιξη εγκαθιστά κατώτερα όρια μεγέθους, η ανάπτυξη ξαναρχίζει, μεγαλώνουν, ώσπου χτυπά ο επόμενος μετεωρίτης! Μπαμ! Ιδού το θεϊκό σχέδιο!

Είναι τα εξόχως εξειδικευμένα είδη, όπως ο άνθρωπος που εκλείπουν κάτω από ακραίες μεταβολές, επειδή δεν έχουν ικανότητα προσαρμογής. Αντιθέτως, οι περισσότεροι μονοκύτταροι οργανισμοί αντέχουν περιόδους παγετώνων και εκρήξεις ηφαιστείων, υπερβολικές δόσεις οξυγόνου και μεθανίου, μπορούν για χιλιάδες χρόνια να περνούν σε μια κατάσταση συγγενή προς τον θάνατο και να ξαναζωντανεύουν αργότερα. Τα βακτήρια υπάρχουν χιλιόμετρα βαθιά μέσα στα πετρώματα, σε κοχλάζουσες πηγές, σε παγετώνες. Χωρίς αυτά δεν θα μπορούσαμε να επιζήσουμε, ενώ εκείνα τα καταφέρνουν θαυμάσια και χωρίς εμάς. Ακόμα και το οξυγόνο στον αέρα προϊόν των βακτηρίων είναι.

- Δεν μπορείτε να συγκρίνετε ένα ανθρώπινο πλάσμα με ένα μικρόβιο. …Προδίδετε την ανθρωπότητα ήδη με τα λόγια σας.

«Οχι, η ανθρωπότητα προδίδει τον πλανήτη, προκαλώντας δυσαναλογία μεταξύ των μορφών ζωής και της σημασίας τους. Είμαστε το μοναδικό είδος πάνω στη Γη που το κάνει αυτό. Αξιολογούμε. Εχουμε κακά ζώα, σπουδαία ζώα, χρήσιμα ζώα. Κρίνουμε τη Φύση βάσει αυτού που βλέπουμε, αλλά βλέπουμε μόνο ένα μικρό μέρος της, που του αποδίδουμε υπερβολική σημασία. Εστιάζουμε στα μεγάλα ζώα, τα σπονδυλωτά, βασικά σε εμάς τους ίδιους.

Δεν είμαστε επιτυχημένοι. Αν θέλετε να θαυμάσετε επιτυχία, κοιτάξτε τους καρχαρίες. Βρίσκονται εδώ σε μορφή ίδια και απαράλλαχτη από το δεβόνιο, τετρακόσια εκατομμύρια χρόνια πριν. Είναι εκατό φορές αρχαιότεροι από οποιονδήποτε πρόγονο του ανθρώπου και υπάρχουν πάνω από τριακόσια πενήντα είδη. Αλλά οι Υρρ είναι κατά πάσα πιθανότητα ακόμα αρχαιότεροι. Αν πρόκειται όντως για μονοκύτταρους οργανισμούς κι αν έχουν βρει ένα κόλπο να σκέφτονται ομαδικά, βρίσκονται αιώνες μπροστά μας. Δεν θα καταφέρουμε ποτέ να τους προλάβουμε. Μπορούμε βέβαια να τους εξοντώσουμε. Θέλουμε όμως να το ρισκάρουμε; Ξέρουμε ποια σημασία ενδέχεται να έχουν για την ύπαρξή μας; Ισως αποδειχτεί δυσκολότερο να ζήσουμε χωρίς αυτό τον εχθρό παρά μαζί του’’.


Κλείνω με τρεις παρατηρήσεις:

α) Ακόμα κι εγώ που δεν φημίζομαι για τον ...φιλοαμερικανισμό μου βρήκα ενοχλητικό το διαχωρισμό των "κακών" Αμερικανών και των ευαίσθητων και ευγενικών Ευρωπαίων επιστημόνων. Στην ταινία, πάντως, είναι παραπάνω από βέβαιο ότι θα αλλάξουν σημαντικά οι συγκεκριμένες ...ισορροπίες.

β) θα ήθελα να έμενε ο συγγραφέας λίγο παραπάνω στις σκηνές των καταστροφών - και αυτός ο συσχετισμός θα αλλάξει στην ταινία. Με αποζημιώνει βέβαια απόλυτα στο συγκλονιστικό φινάλε, αλλά θα ήθελα κάτι παραπάνω και στα επιμέρους σημεία.

γ) Οσο κι αν αποτελεί πραγματικότητα πως η θρησκεία "επινόησε" την ανωτερότητα του ανθρώπινου είδους, δεν γίνεται να "ακυρώνουμε" ολοκληρωτικά την ικανότητα που ανέπτυξε ο άνθρωπος να λειτουργεί συλλογικά.

Και κάτι τελευταίο: Αξίζει ιδιαίτερης μνείας η μετάφραση του Στέφανου Τζαννετάτου που είναι εξαιρετική και δεδομένης της δυσκολίας και των πολλών επιστημονικών όρων συνιστά έναν πραγματικό άθλο.

Αξίζει πραγματικά, διαβάστε το!

Δύο πολύ καλές κριτικές για το βιβλίο έχουν γράψει ο Δημήτρης Μαμαλούκας και ο Αlexandros.


11 comments:

koutavaki said...

Καλημέρα γατί!Παλιά ήμουν αυτό που λέμε βιβλιοφάγος,αλλά τα τελευταία χρόνια πραγματικά ο χρόνος για διάβασμα είναι δυστυχώς σχεδόν ανύπαρκτος...Μάλλον θα δω την ταινία αν και κάποια πράγματα δε μου κάθονται...Στην πρώτη σου παρατήρηση αναφέρεις κάτι για αλλαγή ισορροπιών αλλά δεν το έπιασα(δεν ήπια και καφέ ακόμη).Γίνε λίγο σαφής για το τι θα δούμε στην ταινία,κατά τη γνώμη σου,γιατί μου τη δίνουν οι ταινίες που παριστάνουν τους Αμερικάνους ως πανέξυπνους και σωτήρες,ενώ είναι γνωστό τοις πάσι ότι είναι και ανίκανοι και ηλίθιοι.Επίσης να σου πω ότι έχω πικρή πείρα από βιβλία που μεταφέρθηκαν στη μικρή ή μεγάλη οθόνη,με αποκορύφωμα τον Κώδικα Ντα Βίντσι.Και τέλος όσο για την προέλευση του ανθρώπου,θέλει πραγματικά πολλά χρόνια συζήτηση!(Τώρα που το σκέφτομαι,θα προτιμούσα να διαβάσω το βιβλίο)

Alexandros said...

Καλημέρα gatti!
Πολύ εύστοχα τα αποσπάσματα που επέλεξες. Μου είχαν κάνει και εμένα καλή εντύπωση όταν τα διάβασα. Το βιβλίο είναι μία σύνθεση γνωστών συνταγών για την επιτυχία. Αυτό που το ξεχωρίζει είναι οι σωστές αναλογίες περιγραφών-δράσης-ερωτικών σχέσεων-αγωνίας-πολιτικών δράσεων κ.λ.π. Ενώ είναι τεράστιο δεν σε κουράζει.

Υ.Γ. Είπα να μην το σχολιάσω , αλλά το διαβάζω συνεχώς. Ποιό; Το γεγονός ότι οι Αμερικανοί είναι ανίκανοι και ηλίθιοι. Πως γίνεται να αναπαράγουμε ως λαός αυτό το χαζό στερεότυπο;

koutavaki said...

@Alexandros
Σίγουρα όχι ως πιο έξυπνοι!Και νομίζω δεν έχουμε μόνο εμείς οι Έλληνες αυτή τη γνώμη...Αν κρίνουμε από τις ταινίες τους για εμάς (βλ.300,Αλέξανδρος)άστα...Επίσης το ότι θεωρούν ότι πρέπει μέσα από ταινίες να προβάλλουν τη φοβερή τους εξυπνάδα,δείχνει ότι προφανώς είναι κομπλεξικοί.Και από προσωπική μου εμπειρία,καθότι πολύς κόσμος από την ιδιαίτερη πατρίδα μου έζησε πολλά χρόνια εκεί,σου λέω ότι έκαστος καβάλησε καλάμι 3 χιλιομέτρων!Το σχόλιο μου ήταν κυρίως για τους άρχοντες και διοικούντες,όχι τόσο για το λαό.Π.χ.θεωρεί κανείς έξυπνο το Μπους?Τον Κλίντον μήπως?Σε τέτοιες φάσεις αναφέρομαι,να μην παρεξηγούμαι!

gatti said...

@koutavaki: Kαλημέρα! Εννοώ πως μια ταινία που θα γυριστεί στο Χόλυγουντ είναι μάλλον δύσκολο να παρουσιάζει τους Αμερικανούς σαν καθάρματα και θα γίνει προσπάθεια να ...αμβλυνθούν οι "γωνίες".

Επίσης ότι θα αλλάξουν οι συσχετισμοί ανάμεσα στις επιστημονικές αναλύσεις και την παρουσίαση των καταστροφών. Στην ταινία - λογικά - θα δοθεί έμφαση στις καταστροφές, αλλιώς τι χολυγουντιανή ταινία θα είναι;
Κι εγώ έχω πικρή πείρα από βιβλία που μεταφέρθηκαν στην οθόνη. Τον Κώδικα Ντα Βίντσι ευτυχώς τον είχα διαβάσει πριν δω την ταινία. Πάντως προτιμώ να έχω διαβάσει τα βιβλία προηγουμένως.

gatti said...

@Alexandros: Εχει πολλά σημαντικά αποσπάσματα, εσύ που το διάβασες το ξέρεις καλά, προσπάθησα να βάλω κάποια από τα πιο χαρακτηριστικά. Φοβόμουν και το μέγεθός τους, το ξέρεις ότι δύσκολα θα βρεις μικρό χαρακτηριστικό κομμάτι στο συγκεκριμένο βιβλίο. Πραγματικά ακόμα δεν έχω καταλάβει πώς ένα τόσο τεράστιο βιβλίο δεν ήταν κουραστικό και πόσο εύκολο είναι να αφομοιώσεις επιστημονικές γνώσεις αν προσφερθούν με τον κατάλληλο τρόπο. Για τις σωστές αναλογίες πάντως δεν συμφωνώ απόλυτα. Νομίζω ότι πάσχει κάπως στην παρουσίαση των καταστροφών.

ΥΓ. Να σου πω την αλήθεια, εμένα δεν με ενοχλεί τόσο η παρουσίαση των Αμερικανών, άλλωστε ειδικά στο στρατό κάπως έτσι θα είναι οι περισσότεροι, εδώ οι ίδιοι οι Αμερικανοί τους παρουσιάζουν μονοκόμματους και δογματικούς.

Με ενόχλησε περισσότερο η "αγιογραφία" των Ευρωπαίων επιστημόνων που ήταν όλοι καλλιεργημένοι, ευγενικοί, ευαίσθητοι (μα όλοι;) και νοιάζονταν μόνο για το καλό της ανθρωπότητας.

KitsosMitsos said...

Με έπεισες!
Καλημέρα

gatti said...

@KitsosMitsos: Nα το διαβάσεις! Αξίζει τον κόπο. Μην σε τρομάξει ο όγκος του.

Καλό απόγευμα!

Leviathan said...

eixa akousei ta kalitera gia to vivlio giauto kai to pira doro sti kolliti mou!filia kai kali evdomada!!!

squarelogic said...

Παρ'οτι το βιβλίο συνοδεύουν εξαιρετικές συστάσεις,και μόνο ο όγκος του είναι αποτρεπτικός!!!
1000+ σελίδες?
Μόνο για καλοκαιρινές διακοπές και δυστυχώς θα πρέπει να μονοπωλήσει τη θερινή αναγνωστική περίοδο.
Κατά τη διάρκεια της (...σχολικής)χρονιάς δύναμαι μόνο αρκετά μικρότερα βιβλία δεδομένου οτι μπορεί να βρω χρ΄νο 1-2 φορές τη βδομάδα για λιγες σελίδες.
Πάντως,όντως αν κρίνει κανείς απ την μεταφορά του Κώδικα,καλύτερα να πάρω... άδεια για να το διαβάσω!
Εκτός δηλ.απ την σχεδόν καθημερινή σου ενασχόληση με το μπλογκ,και την εργασία σου,προφταίνεις και να φέρνεις εις πέρας κολοσσιαία βιβλία.

gatti said...

@Leviathan: Hταν το καλύτερο δώρο που θα μπορούσες να κάνεις στην κολλητή σου!

Φιλιά! Καλή εβδομάδα και σε σένα!

:)))

gatti said...

@squarelogic: H αλήθεια είναι ότι ένα μεγάλο βιβλίο σε αγχώνει. Τουλάχιστον αυτό μου συνέβαινε κι εμένα παλιά.Ομως, τώρα όχι πια. Το θέμα είναι να διαβάσεις κάτι που θα το απολαύσεις, έτσι δεν είναι; Εχει σημασία αν θα το τελειώσεις γρήγορα ή λίγο αργότερα;

Το "Σμήνος" ήθελα να το διαβάσω πολύ καιρό. Και δεν άντεχα να περιμένω πάλι το καλοκαίρι. Ετσι το ξεκίνησα και δεν το μετάνοιωσα παρόλο που έπεσε πάνω σε πολλες υποχρεώσεις και άργησα να το τελειώσω.

Δεν το συζητάμε ότι είναι καλύτερα να διαβάσεις το βιβλίο παρά να δεις την κινηματογραφική του μεταφορά. Το μόνο βιβλίο που μου άρεσε ως ταινία ήταν το "Ονομα του Ρόδου". Ισως όμως αυτό να οφείλεται στον Σον Κόνερι! :))